Er is een bekende uitspraak van apostel Paulus waarin hij zegt:
Wat ik doe, doorzie ik niet, want ik doe niet wat ik wil, ik doe juist wat ik haat. [1]
Ik heb het altijd een beetje merkwaardig gevonden, dat een discipel van Christus een dergelijke uitspraak kon doen. Als nuchtere waarnemers zouden we kunnen zeggen, “Als je iets niet wil, laat jezelf er dan niet door meeslepen.” De laatste tijd ben ik echter teruggekomen op dit standpunt en dit artikel is daarvan een weerslag.
Nu denk ik dat Paulus toch een goed punt maakte: hij sprak over een fundamenteel, structureel probleem. Wat is er dan de oorzaak van dat we dingen doen die we niet willen? Wel, het heeft allemaal te maken met driehoeken, gelijkzijdige en onregelmatige.
Om iets van dit probleem te doorgronden, moeten we onze gedachten enigszins ordenen. We gaan dit doen door te beginnen met de Hoogste en vervolgens dalen we af naar ons eigen niveau. Praten over de Schepper is altijd een delicate zaak, niet iets wat men lichtvaardig moet opvatten, maar we moeten het doen om enig licht op dit probleem te werpen.
De drievoudige Logos
De Universele Leer spreekt over de heilige drievoudige Logos en de zeven Geesten voor de troon van God. Op symbolische wijze kunnen wij deze goddelijke drie-eenheid weergeven als een gelijkzijdige driehoek met drie aspecten: Vader – Moeder – Zoon, of, Kracht – Wijsheid – Liefde.
Twee belangrijke dingen die we later nodig hebben, dienen we in gedachten te houden. De goddelijke driehoek is gelijkzijdig, het betekent dat de drie zijden in volmaakt evenwicht zijn. Ten tweede is de Zoon, de universele Liefde, de eenmakende basis van de driehoek en een projectie van de top, waar de twee andere aspecten elkaar ontmoeten.
Nu gaan we een stap naar beneden. In de Schrift wordt gezegd dat God de mens schiep naar zijn evenbeeld [2]. In de oorspronkelijke en zuivere schepping van de mens vinden we deze goddelijke drie-eenheid als Geest, Ziel en Lichaam. Met andere woorden: als geestelijke wezens waren we in evenwicht en leefden in eenheid en harmonie met het universum.
Het materiële gebied
Nu gaan we nog een stap omlaag en hervinden we ons in het materiële rijk. Op dit niveau ervaren we dat ons leven wordt geregeerd door polariteiten, door de dualiteit van tegengestelde krachten. Op het materiële vlak is er nog steeds een afspiegeling van de goddelijke driehoek, maar deze is niet meer gelijkzijdig, hij is vervormd. We herkennen deze drie aspecten in onszelf als de drie bewustzijnscentra: één in ons hoofd, één in ons hart en één in ons bekken.
Hoewel de menselijke driehoek is vervormd, is het nog steeds een zeer magisch instrument. Ons hele magische potentieel wordt uitgedrukt in ons denken, onze gevoelens en onze wil. Hoofd, hart en handen. Maar een vervormde, onevenwichtige driehoek leidt tot disharmonische resultaten. We zien deze disharmonie bij de drie verschillende typen mensen: het intellectuele type (hoofd), het emotionele of gevoelstype (hart) en het actieve/dynamische type (handen).
Ik denk dat het citaat van Paulus op dit structurele probleem van onbalans wijst. We gebruiken onze magische driehoek elke dag, het is de basis van ons leven. Maar welke resultaten oogsten we? Laten we een paar voorbeelden bekijken. Ik handel op basis van liefde (emotie), maar zonder wijsheid. Ik weet zeker dat ouders dit zullen herkennen: Ik sta mijn kind te veel toe. Wat is het resultaat? Ik handel op basis van verstandelijke vermogens, maar zonder liefde. Ik vertel iemand mijn kille en mentale waarheid, maar voor die ander is het schadelijk, het doet hem pijn. Wat is het resultaat? Of, ik handel impulsief en met dynamische kracht, maar zonder een goed plan, zonder goed te hebben nagedacht. Zal dat niet tot chaos leiden? En wat denk je van deze: Ik bezit verheven wijsheid, maar handel er niet naar. Is vruchteloosheid dan niet het resultaat?
Het is niet moeilijk in te zien dat al deze eenzijdige (op één zijde van de driehoek gebaseerde) handelingen negatieve gevolgen hebben. Conflicten, smart en chaos zijn het resultaat. Het is zoals wij zijn, en de wereld is daar een weerslag van.
Het universum
Het universum zelf echter, gezien als een projectie van de drievoudige Logos, is in evenwicht. Het universum wordt geregeerd door eenheid, harmonie en orde. Deze goddelijke eenheid wordt beschermd door een absolute wet die wij karma noemen. Karma is de wet van oorzaak en gevolg, maar het is ook de wet van balans, van evenwicht: deze kracht reageert op afwijkende activiteiten, neutraliseert deze, en herstelt op die manier de eenheid en harmonie in het universum. Als fundamenteel onevenwichtige wezens (wij) handelen in een evenwichtig universum, zullen zij altijd een corrigerende kracht ondergaan. Hun ‘kwaad’, opgevat als disbalans, als gebrek aan volledigheid, activeert de karmische wet.
Dan kunnen we ons afvragen: waarom is de menselijke driehoek in disbalans? Deze onevenwichtigheid is het gevolg van een ontbrekende factor. Nu moeten we even een stap terug doen en ons herinneren, dat de top van de driehoek de eenheid van de Vader- en Moederaspecten is. De basis, de Zoon, de universele Liefde, is een projectie van deze eenheid. Met andere woorden: de gelijkzijdige driehoek is een eenheid van Geest, Ziel en Lichaam.
De mensheid heeft echter, door haar diepe afdaling in de materie, de binding met de Geest verloren. Dat betekent dat de zeven stralen van de Geest onze ziel niet meer kunnen vervullen met goddelijke volheid, met hemelse harmonie. Maar als de top van de driehoek ontbreekt, ontbreekt ook de eenmakende basis. Onze ziel is verbroken, zonder geestelijke leiding, en zonder de eenmakende kracht van de Liefde vallen we ten prooi aan de dualistische krachten van de natuur. Zij maken ons tot slaven van de materie omdat ook wij bestaan uit onverenigbare polen, net als zij.
Het drievoudige ego
Zoals al eerder aangegeven, hebben we als mens drie bewustzijnscentra: hoofd, hart en handen. Dit drievoudige ik-centrale bewustzijn is een vervormde en ontaarde projectie van de goddelijke driehoek. Wanneer we de moed hebben onszelf objectief te onderzoeken, ontdekken we dat er geen eenheid, geen harmonie bestaat tussen onze gedachten, onze gevoelens en onze handelingen of wil.
Wat kunnen we doen om het goddelijke evenwicht in onszelf te herstellen? Er zijn twee in elkaar grijpende benaderingen nodig. De eerste is van boven naar beneden: we kunnen ons spirituele potentieel reactiveren door er aandacht aan te besteden. We kunnen onze energie richten op ons centrum, onze spirituele kern, op onze ‘eerste liefde’. Ten tweede kunnen we de weg vrijmaken voor deze spirituele kracht, door de disharmonie van het drievoudige ego zoveel mogelijk te neutraliseren. Dat is de benadering die van beneden naar boven werkt. Als we het ego, de drie bewustzijnscentra, reinigen en zuiveren, dan geven we de Geest de mogelijkheid om door deze kanalen heen te stralen, om via deze centra te handelen. Dan zien we twee driehoeken elkaar naderen en in elkaar opgaan: het zegel van Salomo, de ster van David.
Luister naar Lao Tse
Hoe neutraliseren we het ontwrichte drievoudige ik-bewustzijn? Eerst moeten we zelfkennis opdoen over de werking van onze magische driehoek. Het leven zelf komt ons te hulp. Iemand zegt iets onaardigs tegen me en ik geef hem een lel op zijn hoofd. Nu begin ik mijn gedrag te analyseren. Ik bekijk de driehoek en concludeer: het dynamische aspect (handen) was OK in de zin van activiteit, maar in de verkeerde richting omdat het aspect van wijsheid (hoofd) erg zwak was en het aspect van liefde (hart) volledig ontbrak. Aldus activeerde ik de karmische wet en bezorgde een ander en mezelf ellende. Over het algemeen is dat de manier waarop we leren.
Hoe kan ik deze situatie van disbalans verbeteren? Ik luister naar Lao Tse en die zegt: “Woe wei”[3]. Woe wei is de daad van niet-handelen, de daad van neutralisatie. Dit klinkt als een goede remedie voor mijn impulsieve gedrag. En nu, gewapend met mijn eerdere ervaringen, mijn groeiende zelfkennis over de magische driehoek en het advies van Lao Tse, verbeter ik mijn evenwicht. De volgende keer dat iemand een beledigende opmerking maakt, zeg ik: “Ja, je hebt helemaal gelijk, ik ben een onevenwichtige dwaas.” Misschien voel je intuïtief de verborgen kracht en innerlijke vreugde van zo’n neutraliserende reactie. In dit geval zal de tegenkracht mij niet kunnen assimileren, want ik ben niet eenzijdig, geen polariteit. De volheid van de evenwichtige goddelijke driehoek, Kracht – Wijsheid – Liefde, maakt een mens onoverwinnelijk.
In het oude gnostieke evangelie van de Pistis Sophia [4] wordt de gevallen mens beschreven als een samenstel van ‘half vuur en half duisternis’. Het is het vuur van onze dynamische activiteiten en de duisternis in ons hart en hoofd. Deze combinatie maakt ons zeer destructief en ook zelfdestructief. Alleen door ons wezen in evenwicht te brengen, door het ineenvloeien van de goddelijke en de menselijke driehoek, kunnen we onze oude glorie herstellen: de drie-eenheid van Geest, Ziel en Lichaam.
De Oude van Dagen
Misschien ken je het schilderij ‘De Oude van Dagen’ (The Ancient of Days) van William Blake. Daar zien we twee stralen van de schepping, twee zijden van de driehoek die verenigd zijn aan de top, hun oorsprong.
Het derde aspect, de eenmakende universele Liefde, wordt op dit schilderij niet getoond. Dat betekent niet dat het derde aspect niet bestaat, maar het is nog verborgen, nog niet gemanifesteerd. De naam ‘De Oude van Dagen’ wordt gebruikt in het oudtestamentische boek Daniël en verwijst naar de Schepper. Ik vind het heel interessant dat slechts twee stralen worden weergegeven, omdat de fase van het Oude Testament wordt geregeerd door polariteiten, het toont ons het leven onder de heerschappij van de (karmische) wet.
Ik denk dat de fase van het Oude Testament altijd zal blijven bestaan, omdat het een deel is van de schepping. Maar het is niet het laatste Woord! Tegelijkertijd bestaat de mogelijkheid van het Nieuwe Testament, alleen, om het te ervaren, om het tot een levende werkelijkheid te maken, moet het Woord vlees worden! Dat betekent dat het Oude Testament niet automatisch wordt gevolgd door het Nieuwe Testament, maar dat wij zelf het derde aspect, de universele Liefde die alle dingen nieuw maakt, moeten realiseren en manifesteren. We moeten zelf bewust kiezen tot welk deel van de schepping we willen behoren.
Als we in de oude fase van de schepping blijven, blijven we in een verdeelde en gebroken realiteit. Dan zullen er altijd conflicten, disharmonie en ellende zijn. Daarom is het volgende citaat van Paulus zo trefzeker:
En al zou ik de gave van de profetie hebben en alle geheimenissen weten en alle kennis bezitten, en al zou ik al het geloof hebben zodat ik bergen zou verzetten, maar ik had de liefde niet, dan was ik niets. [5]
Zonder het derde aspect, de eenmakende Liefde van de levende Christus, kunnen we geen vooruitgang boeken, omdat de pendelbeweging van tegengestelde krachten ons leven dicteert. Lao Tse noemde dit de realiteit van de ‘tienduizend dingen’. Alle dingen liggen verstrooid in delen en het eenmakende, samenbindende aspect ontbreekt. In het rijk van de tienduizend dingen hebben we de bouwstenen, maar we hebben geen cement om ze tot een eenheid te smeden. Daarom bouwen we altijd de toren van Babel.
De oplossing? De universele Liefde van de levende kosmische Christus is alomtegenwoordig. De derde zijde van de driehoek is altijd een potentiële mogelijkheid geweest. We hoeven er alleen maar voor te kiezen!
En ik zag een nieuwe hemel en een nieuwe aarde, want de eerste hemel en de eerste aarde waren voorbijgegaan. En de zee [van de tienduizend dingen] was er niet meer. [6]
Bronnen:
[2] Genesis 1:27
[3] https://www.pentagramboekwinkel.com/nl/boeken/9789067320221/de-chinese-gnosis
[4] https://www.pentagramboekwinkel.com/nl/boeken/9789067320627/gnostieke-mysterien-pistis-sophia
[5] 1 Korinthe 13:2
[6] Openbaring 21:1
