De eeuwig spelende mens, de Homo Ludens probeert al culturen lang ruimte te vinden voor die expressie. Zo – los van dwingende structuren en patronen, los van machtsuitoefening door anderen – wordt een vrijheid beleefd waaraan de ziel behoefte heeft.
Maar deze wereld is een ongelukkige plaats om je vrijheid te beleven. Want deze wereld vraagt om structuur, om positie, vraagt vooraf om een waardebepaling, om duidelijkheid, zodat in het totale krachtenveld geen ‘bedreiging’ of inmenging kan plaatsvinden. Er is in deze wereld geen Lebensraum voor vrijheid(sbeleving). Althans, de geschiedenis is een onbarmhartige les voor het fnuiken van de vrijheid, wellicht met een enkele uitzondering van kunstbeoefening, die soms wel door dwang en macht wist heen te breken.
De belangrijkste reden van de uiterst problematische positie van vrijheid in de wereld is wel dat zij geen waarde van deze wereld is, noch kan zijn.
De Griekse mythologie vertelt het keiharde verhaal van vader Uranos, de behartiger van vrijheid in de kosmos, die door Chronos – zijn zoon – van de vrijheid wordt beroofd, zelfs ‘ontmand’. Hij (Chronos) zegt als het ware tegen z’n vader:
Die vrijheid van jou wordt gedragen door Chaos en helemaal niet door Kosmos; ik eis ordening, structuur, systeem en regelmaat!
Daar was Plato het wel mee eens en wij zitten, als voetnoten bij Plato, gefragmenteerd op de bodem van deze wereld.
Vrijheid is verbonden met de leefwereld van Uranus, de heerser van het sterrenbeeld Waterman en de beleving ervan nadert nieuwe mogelijkheden in deze overgangstijd, die tegelijkertijd een ‘eindtijd’ voor het beeld Vissen inhoudt.
In het christendom – bepalend in dat Vissentijdperk – wordt gezegd:
Waar de geest des Heren is, daar is vrijheid.
En die geest des Heren (Christus) is niet van deze wereld, volgens eigen zeggen.
Van tijd tot tijd laait een uranusvuur op, zoals rond 1780 bij het begin van een revolutie: liberté, egalité et fraternité klinkt als leuze. Eind zestiende, begin zeventiende eeuw was er het vuur (het licht) van de ontluikende Verlichting in Europa en ook in de jaren zestig van de vorige eeuw klonk de vrijheidsleus. Toch zet dit vrijheidsgevoel zich vooral af tegen onderdrukking, dwang, slavernij en andere beperkingen en belemmeringen. Het is vooral ‘vrijheid van’ en niet zozeer ‘vrijheid tot’. Vrijheid ‘tot’ is te beleven als een feest van expressie en creativiteit, als ongedwongenheid, in aanwezigheid en zelfrealisatie, als herscheppende en co-creatieve werkzaamheid als van een andere ‘orde’, ook al zijn de misstanden die in eerste instantie bestreden worden, hemeltergend.
Er is ruimte gekomen voor de vrijheidsbeleving op weg naar Aquarius, vooral door de bewustzijnsverhogende frequenties die met die overgang zijn verbonden. Omdat ook het gnostieke bewustzijn die verhoging impliceert: de vrijheid mag dan in deze wereld niet afzonderlijk gevierd kunnen worden, vanwege de verhoudingen in de wereld. Echter in samenhang met Liefde en Eenheid krijgt Vrijheid haar geestelijke dimensie in de gnostieke beleving. Vrijheid als afzonderlijke, individuele beleving mag dan het onmogelijke van onze werkelijkheid vragen, in het zuivere verband, in verbinding met Eenheid en Liefde zet zij het bewustzijn aan tot het benutten van realiseringskansen.
Het is vanuit de gnostieke beleving dat deze verbinding van vrijheid, eenheid en liefde hecht te noemen is, elektromagnetisch van een hogere, niet-wereldse ‘ordening’ is en de vrijheid van Uranos terugschenkt aan mensenzielen.
Voor de Aquariustijd is die driehoek van waarden een organische eenheid in onderlinge betrekking: er is géén eenheid zonder vrijheid, er is géén liefde zonder eenheid, er is géén vrijheid zonder liefde.
Dicht kan vrijheid naderen tot de hogere astrale frequentie als gedoeld wordt op ‘het nieuwe denken’, immers ‘de gedachten zijn vrij’. De zuivere mentale ether zou daarmee vanuit vrijheid ‘gedacht’ kunnen worden. En inderdaad, voor zover de interkosmische ethers direct en harmonisch uit de oorspronkelijke oersubstantie worden betrokken, zijn de gedachten vrij.
Ook in de vrije muziekbeoefening bestaat een expressiemogelijkheid, als de ‘wereldse wil’ kan worden losgelaten. In het algemeen worden we namelijk geregeerd door een onophoudelijk streven naar bevrediging van behoeften en het vermijden van pijn en ongemak. Maar soms, bijvoorbeeld als je naar muziek luistert of naar kunst kijkt, poëzie leest of een goed boek, ontsnap je aan de tirannie van de wil. Dan ontstaat een vrije ruimte, een vorm van belangeloosheid, alle begeerte wordt tijdelijk opgeschort, alle doelen en behoeften voor heel even uitgeschakeld. Alsof je van een afstand naar de wereld en jezelf kijkt (vrij naar Arthur Schopenhauer).
In de vrije muziekbeoefening blijkt de individuele vrijheid goed te verenigen met een zekere onderschikking aan regels (vrijwillige onderschikking) waardoor het geheel in voldoende harmonie blijft om te kunnen ‘verheffen’.
Bijvoorbeeld: vanuit basisregels in een ‘combo’-thema kan elk instrument nieuwe lijnen verkennen, terwijl de andere instrumenten/stemmen wat terugtreden en blijven ondersteunen. Of zich door de nieuwe lijn laten inspireren en in dialoog gaan.
Het lijkt een mysterieus proces van spontane ziele-expressies, maar het is gewoon een gebeurtenis ‘waar muziek in zit’. Net als de ‘muziek der sferen’ van Pythagoras. Ogenschijnlijk onbereikbaar en heel ver weg. In het licht van Aquarius komt het neer op van binnenuit meebewegen naar een hogere frequentie.
Bronnen:
- Huizinga, J. Homo ludens: proeve eener bepaling van het spel-element der cultuur, 1938
- Rijckenborgh, J. van, De komende nieuwe mens, Rozekruis Pers, Haarlem 1999
- De menselijke verhoudingen in het komende aquariustijdperk, deel 1
- De menselijke verhoudingen in het komende aquariustijdperk, deel 2
- Vrijheid en geluk, Hoe muziek ons leert leven, Filosofie Magazine, oktober 2019
