Dzieci naucza Bóg
Te wzniosłe słowa słynnego czeskiego filozofa, pedagoga i teologa, Jana Amosa Komeńskiego (1608- 1670), przyszły mi do głowy niedawno, gdy w gazecie wieczornej przeczytałem wiadomość specjalną:
“Dzieci z indyjskich miast przeżyły szok, gdy w szczytowym punkcie kryzysu pandemicznego, odkryły nagle, że niezwykle hałaśliwy i intensywny ruch uliczny, do którego były przyzwyczajone, ustał, i zniknęły smród i zanieczyszczenia, które je zwykle otaczały. Ku swemu zdziwieniu ujrzały, niektóre z nich po raz pierwszy w życiu, że ich miasto położone jest wśród pięknych gór; mogły nawet z daleka dojrzeć Himalaje. I zastanawiały się, nie rozumiejąc, dlaczego rodzice nigdy im nie powiedzieli, jak pięknie wygląda otaczający je świat”.
Czterysta lat temu Komeniusz wskazywał, jak powinno się traktować dzieci w takich sytuacjach. Dzieci są niczym teologowie, twierdził z przekonaniem. Każde pytanie, które zadają, powinno być traktowane poważnie. Dzieci mają naturalny, wyjątkowy wgląd w istotę rzeczy. Noszą w sobie prawdę, a ich ogląd rzeczywistości jest nieskażony. Ich nauczycielem jest samo życie; widzialna i namacalna rzeczywistość. Tak, Komeński był przekonany, że dzieci są mądrzejsze i bardziej uduchowione niż dorośli.
Ważne jest, by pielęgnować u dziecka ten naturalny wgląd za pomocą właściwej edukacji i odpowiedniego szkolenia. Źródłem tego nauczania winny być teksty duchowe, takie jak Biblia, oraz odkrywana na nowo, natura. Żyjąc w harmonii z naturą i stosując się do jej praw, dziecko, i późniejszy dorosły, może uzyskać głębszy wgląd, pozytywnie doświadczając lekcji, których udziela nam sama natura. Pierwszą lekcją jest odpowiedzialność za życie w zgodzie z jej prawami i postawa wolna od wykorzystywania jej i nadużywania. Według Komeńskiego, podstawą dla tego jest zrozumienie, że dzieci pochodzą ze Światła i że do Światła powrócą.
(Portret Jana Amosa Komeńskiego namalowany przez Jurriaena Ovensa)
Życie Komeńskiego większość z nas uznałaby za burzliwe. Dzięki niemu mógł wykazać, że człowiek powinien żyć w wolności od przywiązań i poprzez trwanie w wierze pozwalać wszystkiemu odejść. W swym życiu przeżył trzy wielkie tragedie, tracąc żonę, dzieci, cały swój dobytek i dom. Stało się to za sprawą ognia, zarazy i prześladowań. Za każdym razem zmuszany był do wędrownego życia, a mimo to zdołał napisać i wydać imponującą liczbę 250 książek. W swym najbardziej znanym dziele “Unum Necessarium”[i] pochodzącym z 1669 roku, wspomina podróże, które odbył i dzieli się swym życiowym doświadczeniem.
1) Nie obciążaj się rzeczami, których tak naprawdę nie potrzebujesz, lecz zadowalaj się małymi wygodami, które masz do dyspozycji, chwaląc Boga w każdej sytuacji.
2) Jeśli brak ci wygód, zadowalaj się tym, co jest absolutnie konieczne.
3) Jeśli również to zostanie ci odebrane, skup się na ratowaniu samego siebie.
4) Jeśli nie możesz siebie uratować, pogódź się z tym, lecz upewnij się, że jesteś blisko Boga. Kto ma Boga, ten może się obejść bez wszystkiego innego, ponieważ posiada najwyższe dobro, jakie człowiek może sobie wyobrazić. Posiada życie wieczne z Bogiem i w Bogu na zawsze. Jest to cel i kres wszystkiego, czego człowiek może pragnąć.
Tekst ten jest wyrazem ogromnego zaufania, puszczeniem wszystkiego dzięki sile wiary. Leży na moim nocnym stoliku, jest mym nieodłącznym towarzyszem.
[i] Polskie wydanie: Jan Amos Komeński, Unum necessarium czyli Jedyne konieczne, przeł. Joanna Sachse, Pracownia Borgis, Wrocław.
