Ooit zei een mysticus:
Er zijn miljoenen boeken in de wereld, maar Het boek van Mirdad steekt ver boven elk bestaand boek uit.
Dichter en filosoof Mikhail Naimy dankt zijn bekendheid voornamelijk aan dit boek [1]. Aan het einde van zijn leven, op de drempel van de dood, aanschouwt hij nogmaals het leven. Hij ziet vanuit zijn ziel en verwoordt dit in poëtische taal in zijn laatste boekje Gesprek met de Ander [2]. Naimy nodigt allen uit het pad van de liefde te bewandelen, zoals ook hij met vele vrienden die weg is ingeslagen. De liefde, de drijvende kracht, de sleutel tot alle levensgeheimen.
Beschrijving
Gesprek met de Ander maakt de lezer deelgenoot van de ervaringen en vragen, die Mikhail Naimy binnen in zichzelf waarneemt en beluistert. Hij schrijft van de wonderen die hem omgeven. De duizend wonderen van de wereld – van manen, zonnen en melkwegstelsels tot en met het hart van een mug en de kleinste cellen van het menselijke brein,
en zo peinzend komt het mij voor dat ik zelf het grootste van alle wonderen ben. (…)
Mijn ziel is een wonder…
Hij bejubelt de symfonie van de aarde, de woning voor planten en insecten, vogels en andere dieren. Voor de pracht van bergen, rivieren, zeeën en seizoenen, die het oog en hart van mensen verblijden. En na dit danklied zoomt Naimy in op de mens.
Mij en mijn soortgenoten hebt u met gaven begiftigd, ver uitstijgend boven het instinct.
Hij dankt de schepper voor deze gaven en stelt tegelijkertijd vast dat mensen met die gaven de aarde onbewoonbaar maken. Hij laat zien dat iedere gave twee kanten heeft. Zo is taal als een tweesnijdend zwaard, met een helende en delende snede: we communiceren door taal én er ontstaan misverstanden door.
Met woorden zing ik, strooi bloemen; met woorden klaag ik en zaai haat.
Hij gaat in op het verstand, die wonderbaarlijke schatkist. Het doet alsof het problemen oplossen kan, maar in werkelijkheid kan het dat niet. Hij vraagt zich af hoe hij in deze innerlijke tweestrijd moet leven. Fantasie biedt uitkomst.
Op haar vleugels verhef ik mij (…)
Fantasie opent de deuren van mijn ziel…’ En intuïtie, ‘die als een bliksem de wolken vaneenscheurt (…)
en de zaden van licht in mijn hart laat vallen.
Wanneer hij onderduikt in de diepten van zijn ziel en vertelt van zijn onwetendheid en zijn eigen wil, los van God, is hij verontrust en worstelt hij met de vergankelijkheid. Hij klaagt opstandig de dood aan, het lijden van mens en dier, de verwarring in mensen, de duisternis van de wereld. Maar
op een dag (…) zullen we het leven zegenen en begrijpen, dat het slechts een overgang was van het ene hoofdstuk naar het andere in het boek van uw prachtige, oneindige universum.
We lezen van zijn overgave aan de liefde. Het is de liefde die alle tegenstrijdigheden samensmelt. Niet de acrobaat en koorddanser ‘verstand’ moet ons leven bepalen en leiden, maar het hart, waarin de liefde woont.
En nu is er niets dat meer aantrekkingskracht op me uitoefent dan de liefde. En ik wou dat alleen zij de schatkist in mijn hoofd vulde en dat zij haar magisch zou verzegelen.
Hij kent geen angst bij de gedachte dat de dood dichtbij is, dat de zon van zijn leven zal ondergaan, want hij weet dat deze ondergang een opgang zal zijn.
Auteur
Mikhail Naimy wordt in 1889 in Baskinta in Libanon geboren. Zijn schoolopleiding begint op een Russisch college in Nazareth en dankzij een beurs kan hij zijn opleiding vervolgen bij het Theologisch Seminarie in Poltava in Oekraïne. In 1911 emigreert hij naar de Verenigde Staten waar hij aan de universiteit van Washington zijn begonnen rechtenstudie afsluit. Samen met zijn vriend Kahlil Gibran richt hij Ar–Rabita al–Qalamiya op, een schrijversvereniging van geëmigreerde Libanese en Syrische schrijvers. Gibran was de voorzitter en Naimy de secretaris. Naimy schreef poëzie in het Russisch, Arabisch en Engels. In 1932, na 21 jaar in de Verenigde Staten te hebben gewoond, keerde Naimy terug naar Baskinta in Libanon, waar hij tot zijn dood in 1988 teruggetrokken leefde.
Fragment
Zo verging het mij, mijn God, voordat ik
de grootsheid en onvoorwaardelijkheid van de liefde begreep
en doorhad dat zij het leven is.
Dat leven liefhebben is en dat er tussen die twee
geen grens en ook geen verschil bestaat.
(…)
En ik weet,
dat ik de weg der liefde bewandel.
Maar hoe ver ik daarop gevorderd ben,
dat weet ik niet.
Dikwijls betwijfel ik
of ik wel voldoende kracht bezit
om deze weg tot het einde toe te gaan,
vooral als het om mij heen donker wordt,
als onweersbuien in alle hevigheid losbarsten,
als ik het geklets en geroddel
van mensen moet aanhoren,
hun hartstochten en nukken meebeleef,
hun woordentwist en strijd.
Dan dreigt de olie van mijn lamp
op te raken
en vrees ik dat het licht daarin dooft.
Maar telkens als ik op het punt sta te vertwijfelen,
voel ik een zachte hand
die op mijn schouder wordt gelegd,
terwijl een andere hand
de olie in mijn lamp bijvult.
In het opvlammende licht,
ontdek ik hier en daar
de sporen van hen die mij zijn voorgegaan.
Dan vat mijn ziel weer moed,
en groeit mijn vastbeslotenheid
en ik begrijp,
dat ik niet alleen op weg ben,
dat ik vrienden heb
die mij zijn voorgegaan,
die mij nooit vergeten
en mij niet opgeven.
Mijn hart is vervuld
van de genade der liefde
en in mijn ziel weerklinkt een lied.
Bevindingen
Het is onmogelijk een beschrijving van dit boekje te geven. Het is te prachtig, het moet in zijn geheel gelezen worden. Het neemt je mee in de schoonheid van de natuur, het stelt je voor de eigen innerlijke roerselen en levensvragen en bepaalt je aan het eind bij de alles overvleugelende liefde. Er gebeurt wat criticus Issa J. Boullata schreef over Naimy:
Zijn meditatieve stemming, in combinatie met de aantrekkingskracht van zijn fluisterende, rustige toon, wint de lezer als iemand die de ervaring deelt met de dichter.
Naimy oriënteert zich in verheven ruimten. Zijn bezinning op wat wezenlijk is en waar zijn hart naar uitgaat, richt zich tot God. Meerdere malen is te lezen ‘mijn God’. Je ervaart dat het niet zomaar God is, zoals gewoonlijk over God gesproken wordt. Naimy voert een innerlijk gesprek met wat groter is dan hij, de Ander. Het goddelijke binnen in hem, die mysterieuze eenheid, heilig en eeuwig, ieder begrip te boven gaand, dat liefde ís.
Naimy bemoedigt. Als je twijfelt of je voldoende kracht bezit om de weg van de liefde te gaan, als je bang bent onvoldoende olie te hebben in de lamp van je ziel, dan is er altijd die liefde die een hand op je schouder legt en met de andere hand de olie bijvult, om je blijvend te kunnen bij lichten bij het bewandelen van de weg. Een bijzondere poëtische tekst, die je meerdere malen zult willen herlezen.
Ankie Hettema
Bronnen:
[1] Mikhail Naimy, Het boek van Mirdad, Rozekruis Pers, Haarlem 2021
[2] Mikhail Naimy, Gesprek met de Ander, Rozekruis Pers, Haarlem 2003
