In de jaren zestig bestond bijvoorbeeld een overtuiging dat marihuana een door de goden gegeven middel was om de mensheid te behoeden voor verstarring, voor kristallisatie van de geest. Een middel om uit te breken uit het zelfbeperkende bewustzijn van vigerende maatschappelijke leefgewoontes. De idee dat je juist weer door gewenning aan dat middel de geest ging beperken werd vooralsnog verworpen.
In onze eeuw doet de gedachte dat je een middel nodig hebt om de geest te verruimen opgeld met het gebruik van bijvoorbeeld ajahuasca [2], een drankje dat aan een andere plant dan hennep z’n kracht ontleent.
Geestverruiming kan als verlangen ontstaan wanneer we ons de dimensie van het totale elektromagnetisch spectrum proberen voor te stellen. Mensen kunnen maar een minuscuul deel van dat spectrum zien.
Het spectrum is in z’n geheel zo’n tien biljoen keer groter dan dat van het zichtbare licht.
En de werkelijkheid die de geest omvat zou evenzeer in een vergroot mentaal spectrum bestaan. Het besef van het Ene, dat alles doordringt en alles is, zou toch ook de maximale mentale ruimte omvatten?
Maar er is nog een reden voor het verlangen naar geestverruiming namelijk de ervaring van benauwenis, van opgesloten zijn, de ervaring van absolute grenzen die de orde maatschappelijk en economisch stelt. Behoefte aan verruiming vanwege dreigende verstikking door een klimaat van kleinburgerlijkheid in de aanvaarde normen van genot, gemak en gewin.
Het beste kan een nieuw geloof tegemoet komen aan dit verlangen en deze behoefte, namelijk het datageloof. Het geloof dat de schier oneindige zee van data ons bewustzijn zal kunnen verrijken en verruimen tot geestelijke proporties. Dat een oceaan van bewustzijn zal ontstaan die ons verbinden zal met de Ene en het Ene zodat benauwenis en kleingeestigheid voorgoed verleden tijd zal zijn. Dit vigerende datageloof is niet zonder hoop, hoop dat techniek en kunstmatige intelligentie ons algoritmisch zullen gaan laten bewegen in een wereld van de geest die ruim genoeg is om kosmisch adem te halen in een volstrekt nieuwe tijd.
Dat nieuwe geestverruimende middel zou uit de chaos van over-informatie tegelijk het kwalijke huidige businessmodel ordenen tot een efficiënt opererend niet-schadelijke milieubewust leefklimaat. Immers dat businessmodel nekt nu aarde, natuur en mensen.
Terecht stelt de schrijver Yuval Noah Harari in zijn boek Homo Deus [3], de vraag of we werkelijk in het datageloof als geestverruimend middel mee willen gaan door aan te nemen dat onze organismen echt alleen maar algoritmen zijn en dat het leven slechts dataverwerking is.
Met als slotvraag:
Wat is waardevoller: intelligentie of bewustzijn?
De recente keuze voor een techreus als Facebook door de meerderheid van de bevolking, met als gevolg een blijvende binding aan de data die we zelf uit ijdelheid genereren maar die niet meer ons bezit zijn, doet vermoeden dat we ten langen leste in meerderheid kiezen voor het gemak, genot en gewin vanuit een virtuele werkelijkheid.
We vergeten daarbij graag dat elk geestverruimend middel, of het nu natuurlijk stoffelijk is of mentaal digitaal, ons afhankelijk maakt van machthebbers buiten onszelf.
We vergeten dan dat er een ineigen geestverruimende middelaar is, zonder digitale afhankelijkheid, zonder toediening van stoffen van buitenaf en dat Gnosis ons die middelaar kan doen kennen en bewust worden. Geestverruiming kan dan het opruimen van onwetendheid inhouden. De ineigen middelaar schenkt ons de geestelijke ruimte en openheid, want waar die Geest is, daar is vrijheid.
Bronnen:
[1] Dit artikel is eerder verschenen in Pentagram 2018, nummer 3
[2] Ayahuasca wordt gemaakt uit twee planten: de Psychotria viridis en de slingerplant Banisteriopsis caapi. De Psychotica viridis bevat de werkzame stof DMT. De Banisteriopsis zorgt ervoor dat DMT niet afgebroken wordt en lang blijft doorwerken. Bron Jellinekkliniek
[3] Homo Deus, een kleine geschiedenis van de toekomst, Yuval Noah Harari, 2017
