Het evangelie van de Pistis Sophia, is een van de weinige gnostieke geschriften, die al in de achttiende eeuw teruggevonden zijn. Een Engelse vertaling verscheen aan het begin van de twintigste eeuw, waardoor Carl Jung het bijvoorbeeld al in zijn boekenkast had staan. In de Jaren zestig van de vorige eeuw verscheen een Nederlandse vertaling dankzij de Rozenkruis pers. De verzamelde Nag Hammadi geschriften, die in onze tijd beschikbaar zijn gekomen, geven een nieuw beeld van de Pistis Sophia. Zij is de mythe van een geestelijke kracht die werkzaam wordt in ons leven van de eenentwintigste eeuw.
Het spirituele leven van de eerste eeuwen van onze jaartelling vertellen uitgebreid over de lichtende wereld, ook wel het het pleroma genoemd, waar de lichtmens zijn ontwikkeling aanvangt. De huidige mens, zo vertellen de geschriften, draagt een vonk van dat oorspronkelijke licht in zijn hart. Deze vonk is daarom een beginpunt van een inwijdingsweg terug naar het pleroma.
Tijdens de eerste eeuwen van onze jaartelling is er een dogma gecreëerd rondom de vrije beleving van het gedachtegoed van het licht. Het licht straalde nog steeds in de duisternis, maar steeds minder kon het licht innerlijk begrepen worden. Zo werden de geschriften van de begintijd herschreven, aangepast en in de context geplaatst van een historische gebeurtenis: Een verlosser buiten jezelf zonder innerlijke geestelijke kracht.
De inwijdingsweg vanuit de duisternis terug naar het licht werd steeds meer als iets onmogelijks gezien en iets van groepen die er “andere” gedachten op na hielden dan de gevestigde orde.
Hedendaagse onderzoekers tonen aan, dat tijdens de eerste eeuwen van onze jaartelling hierdoor veel mythische beelden zijn verdwenen en vergeten. Van een mythe kun je een historisch persoon maken, zoals met Jezus is gebeurd. De Mythe van de Pistis Sophia is in de vergetelheid geraakt door het vernietigen van alle schriftelijke bronnen. Zij is als het ware verbannen naar het collectief onbewuste van de mensheid.
Gelukkig kunnen we nu weer de oude geschriften lezen en bestuderen. Wellicht kunnen we nu de oude mythe van de Pistis Sophia wat beter gaan begrijpen. Zij is namelijk in de Nag Hammadi geschriften veelvuldig beschreven als een scheppende geestelijke macht in het pleroma. Daar is zij de drager en behoedster van de wijsheid voor de lichtmens.
Zij schept op een zeker moment een nieuw universum buiten de lichtende wereld van het pleroma. Zo ontwikkelt zicht de schaduw en tenslotte de duisternis. Zo is het leven van de mensheid geworden tot wat het nu is.
De voorstelling van de Pistis Sophia in de codex Askewianus, het evangelie van de Pistis Sophia, is een reactie op deze ontwikkeling. Het is de vertelling van een ziel die zich vrijmaakt van de drijfveren van een leven in de materiele wereld. Zij komt tot een diep inzicht dat deze wereld geregeerd wordt door de wil, het verstand en de begeerte van een lagere drift. De Pistis Sophia weet zich steeds opnieuw te richten op het “licht der lichten” en maakt zich daardoor vrij van de duisternis en verbindt zich uiteindelijk met de verlosser Jezus.
De beschrijving van de weg van de Pistis Sophia kan ons bewust maken van de eigen mogelijkheden. Het is als het activeren van een geestelijke kracht in onszelf volgens een mythisch voorgestelde methode. Het allerbelangrijkste daarbij is om aan te vangen met het leven uit een intentie die recht doet aan waar je je reeds bewust van bent. Lukt het niet om je aan je eigen intenties te houden dan kun je de Pistis Sophia aanroepen. Dat is de bron van wijsheid en vertrouwen in het diepst van het eigen wezen. Want Pistis betekent geloofsvertrouwen en Sophia de wijsheid van het hart.
In de eenentwintigste eeuw is werken met de beschikbare energieën van het dagelijkse leven een dynamisch proces. Steeds weer toetsen we het eigen bewustzijn aan de levenswerkelijkheid van het moment. Daar is de stap te maken die nodig is voor verdieping van het bewustzijn. Niet door alleen maar te reflecteren, maar vooral om alles tegemoet te treden met een ontvangend, wijs en altijd verwonderd hart.
Een levenshouding die recht doet aan het ware mens-zijn is geloven, vertrouwen, ontdekken, stil worden en zich verwonderen. Maar net zo goed verrast worden, vergeten, lijden, accepteren, herontdekken, vallen en dan weer opstaan.
Dan kan ons bewustzijn zich ontwikkelen tot waar de begrenzing wegvalt. Zij valt weg door vanuit hogere geestelijke waarden te gaan leven. De geestelijke waarden van het pleroma, waar allesomvattende Liefde de grondtoon van het bestaan is. Dan blijft de mythe geen mythe, maar wordt een geestelijke kracht. Deze geeft inspiratie, vreugde en vertrouwen in de oerbron van het leven. De mythe van de Pistis Sophia leeft weer in het heden van de eenentwintigste eeuw.
Verwijzingen
Codex Askewianus bevat de Koptische vertalingen van de Gnostic Pistis Sophia
Pistis Sophia; A Gnostic miscellany: being the most parts extracts from the Books of the Saviour, to which are added excerpts from a cognate literature; Englished by G. R. S. Mead, London, J. M. Watkins , 1921
Het Evangelie van de Pistis Sophia, Rozekruis Pers, Haarlem 1963
